آشنایی با ISA Server 2004
مترجم : مهیار داعی الحق
ماهنامه شبکه - خرداد 1384 شماره 54

اشاره :
شرکت مایکروسافت نرم*افزارهای متعددی را تحت عنوان Microsoft Server Systems در کنار سیستم*عامل اصلی سرور خود یعنی ویندوز 2000 تا 2003 عرضه کرده که وظیفه ارایه سرویس*های متعددی را از انواع ارتباطات شبکه*ای گرفته تا امنیت و غیره به عهده دارند. در این شماره قصد داریم به معرفی سرور کنترل ارتباط شبکه*ای یعنی ISA Server بپردازیم.




? آشنایی*
برنامه قدرتمند ارتقاء و امنیت شبکه مایکروسافت ISA Server نام دارد. این برنامه با استفاده از سرویس*ها، سیاست*ها و امکاناتی که در اختیار کاربران قرار می*دهد قادر است به عنوان راه*حلی در ایجاد شبکه*های مجازی
(VPN) و یا برپا کردن فضای حایل به عنوان cache جهت دسترسی سریع*تر به صفحات وب، مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این برنامه قادر است با ایجاد یک دیواره آتش در لایه Application شبکه، فعالیت سرویس*های مختلف یک شبکه ویندوزی مثل وب سرور IIS، سرویس*های دسترسی از راه*دور (Routing and Remote Access) را از طریق فیلترگذاری و کنترل پورت*ها، تحت نظر گرفته و فضای امنی را برای آن*ها فراهم کند. این برنامه با استفاده از نظارت دایمی خود بر پروتکل امنیتی SSL و فیلتر کردن درخواست*های Http که به سرور می*رسد، وب سرور و ایمیل سرور را از خطر حمله هکرها دور نگه می*دارد. به همین ترتیب، کلیه ارتباطات شبکه*ای که با یک سرور برقرار می*شود، از ارتباط Dial up ساده گرفته تا ارتباط با سرورExchange و یا IIS، باید از سد محکم ISA عبور کنند تا درخواست*ها و ارتباطات مشکوک با سرور مسدود گردد.
سایت مایکروسافت برای بررسی اهمیت وجود ISA در یک شبکه، کلیه راه*حل*های این برنامه را که با استفاده از سرویس*ها و امکانات ویژه موجود در آن، ارایه گشته است به هفت سناریو یا وضعیت مختلف تقسیم کرده که به آن*ها می*پردازیم. (تصاویر مقاله از سایت مایکروسافت برداشته شده اند)

? سناریوی اول*

شکل 1

از ISA برای تأمین امنیت ایمیل*ها استفاده می*شود. ISA Server با استفاده از دو روش استاندارد یعنی SSL decryption وهمچنین Http Filtering اولاً از ورود کدهای مشهور به malicious که عمدتاً بدنه انواع کرم*ها و ویروس*ها را می*سازند جلوگیری به عمل می*آورد و ثانیاً محتوای درخواست*های Http را برای بررسی مجوز دسترسی آن*ها و صلاحیت دریافت و ارسال اطلاعات مورد کنکاش قرار می*دهد. در این حالت، ISA همچنین از هر نوع اتصال افراد با اسم کاربری anonymous که می*تواند منشأ شکستن رمزعبورهای مجاز یک سرویس*دهنده ایمیل شود، جلوگیری می*کند. به هر حال با وجود این که یک ایمیل سرور مثل Exchange راه*حل*های امنیتی مخصوص به خود را دارد، اما وجود ISA به*عنوان دیواره آتش یک نقطه قوت برای شبکه به حساب می*آید. ضمن این*که در نسخه*های جدید ISA امکان ایجاد زنجیره*ای از سرورهای ISA که بتوانند با یک سرورExchange در تماس بوده و درخواست*های کاربران را با سرعت چند برابر مورد بررسی قرار دهد باعث شده تا اکنون به ISA عنوان فایروالی که با قدرت انجام توازن بار ترافیکی، سرعت بیشتری را در اختیار کاربران قرار می*دهد در نظر گرفته شود. (شکل 1)

? سناریوی دوم*

شکل 2

ISA می*تواند در تأمین امنیت و دسترسی از راه دور نیز مورد استفاده قرار گیرد. در این سناریو، یک شرکت برخی از اطلاعات سازمان خود را برای استفاده عموم در معرض دید و یا استفاده کاربران خارج از سازمان قرار می*دهد. به عنوان مثال بسیاری از شرکت*ها مسایل تبلیغاتی و گاهی اوقات سیستم سفارش*دهی خود را در قالب اینترنت و یا اینترانت برای کاربران باز می*گذارند تا آن*ها بتوانند از این طریق با شرکت ارتباط برقرار نمایند. در این صورتISA می*تواند به صورت واسط بین کاربران و سرویس*های ارایه شده توسط وب سرور یا بانک*اطلاعاتیSQLServer که مشغول ارایه سرویس به محیط خارج است، قرار گرفته و بدین*وسیله امنیت دسترسی کاربران به سرویس*های مجاز و حفاظت از منابع محرمانه موجود در سیستم* را فراهم آورد.
(شکل 2)

? سناریوی سوم*

شکل 3


در این سناریو، دو شبکه LAN مجزا متعلق به دو شرکت مختلف که در برخی موارد همکاری اطلاعاتی دارند، توسط فضای اینترنت و از طریق سرورها و دروازه*های VPN با یکدیگر در ارتباط هستند. به عنوان مثال یکی از شرکای یک شرکت تجاری، محصولات آن شرکت را به فروش رسانده و درصدی از سود آن را از آن خود می*کند. در این روش به صورت مداوم و یا در ساعات معینی از شبانه*روز، امکان ردوبدل اطلاعات بین دو شرکت مذکور وجود دارد. در این زمان ISA می*تواند با استفاده از روش Encryption از به سرقت رفتن اطلاعات ارسالی و دریافتی در حین مبادله جلوگیری کند، در حالی که هیچکدام از دو طرف احساس نمی*کنند که فضای حایلی در این VPN مشغول کنترل ارتباط بین آن*هاست. به علاوه این*که با وجود ISA، کاربران برای اتصال به سایت یکدیگر باید از دو مرحله Authentication (احراز هویت) یکی برای سرور یا دروازه VPN طرف مقابل و دیگری برای ISA عبور کنند که این حالت یکی از بهترین شیوه*های برقراری امنیت در شبکه*های VPN است. در این سناریو، وجود یک ISA Server تنها در طرف سایت اصلی یک شرکت می*تواند، مدیریت برقراری امنیت در کل فضای VPN هر دو طرف را به*عهده گیرد و با استفاده از دیواره آتش لایه Application از عبور کدهای مشکوک جلوگیری کند. (شکل 3)


? سناریوی چهارم*

شکل 4

در سناریوی چهارم، یک شرکت قصد دارد به عنوان مثال تعدادی از کارمندان خود را قادر به کار کردن با سیستم*های درونی شرکت از طریق یک ارتباط VPN اختصاصی بنماید. در این حالت برای دسترسی این قبیل کارمندان به سرور شرکت و عدم دسترسی به سرورهای دیگر یا جلوگیری از ارسال ویروس و چیزهای مشابه آن، یک سد محکم به نام ISA ترافیک اطلاعات ارسالی و یا درخواستی را بررسی نموده و درصورت عدم وجود مجوز دسترسی یا ارسال اطلاعات مخرب آن ارتباط را مسدود می*کند. (شکل 4)





? سناریوی پنجم*

شکل 5



سناریوی بعدی زمانی مطرح می*شود که یک شرکت قصد دارد با برپایی یک سیستم مرکزی در محل اصلی شرکت، سایر شعبات خود را تحت پوشش یک سیستم (مثلاً یک بانک*اطلاعاتی) متمرکز درآورد. از این رو باز هم در اینجا مسأله اتصال شعبات شرکت از طریق VPN مطرح می*شود. در این صورت ISA با قرار داشتن در سمت هر شعبه و همچنین دفتر مرکزی به صورت آرایه*ای از دیواره*های آتش (Array of Firewall) می*تواند نقل و انتقال اطلاعات از سوی شعبات به دفتر مرکزی شرکت و بالعکس را زیرنظر داشته باشد. این مسأله باعث می*شود تا هر کدام از شعبات و دفتر مرکزی به منابع محدودی از یکدیگر دسترسی داشته باشند. در ضمن با وجود امکان مدیریت و پیکربندی متمرکز کلیه سرورهای ISA نیازی به مسؤولین امنیتی برای هر شعبه نیست و تنها یک مدیر امنیت، از طریق ISA سرور موجود در دفتر مرکزی می*تواند کلیه ISA سرورهای شعبات را تنظیم و پیکربندی کند. (شکل 5)

? سناریوی ششم*

شکل 6

کنترل دسترسی کاربران داخل دفتر مرکزی به سایت*های اینترنتی، سناریوی ششم کاربرد ISA محسوب می*شود. در این جا ISA می*تواند به کمک مدیر سیستم آمده، سایت*ها، لینک*های URL و یا انواع فایل*هایی که از نظر وی نامناسب تشخیص داده شده، را مسدود کند. در همین هنگام فایروال نیز کار خود را انجام می*دهد و با استفاده از سازگاری مناسبی که بین ISA و Active Directory ویندوز وجود دارد، اولاً از دسترسی افراد غیرمجاز یا افراد مجاز در زمان*های غیرمجاز به اینترنت جلوگیری شده و ثانیاً می*توان از اجراشدن برنامه*هایی که پورت*های خاصی از سرور را مثلاً جهت استفاده برنامه*های Instant Messaging مورد استفاده قرار می*دهند، جلوگیری نمود تا بدین*وسیله ریسک ورود انواع فایل*های آلوده به ویروس کاهش یابد.
(شکل 6)

? سناریوی هفتم*


در تمام سناریوهای قبلی که ISA در برقراری ارتباط مناسب و امن بین سایت*های اینترنت، کاربران یا شعبات شرکت نقش مهمی را ایفا می*کرد، یک سناریوی دیگر نیز نهفته است و آن افزایش سرعت انتقال اطلاعات بین تمام موارد فوق از سایت*های اینترنتی گرفته تا اطلاعات سازمانی است. سیستم cache Array موجود در این برنامه باعث می*شود تا هر کدام از کاربران چه در محل اصلی شرکت و چه از محل شعبات بتوانند برای دیدن اطلاعات یا سایت*های مشابه راه میان*بر را رفته و آن را از هر کدام از ISAهای موجود در شبکه VPN یا LAN دریافت کنند و بدین*وسیله حجم انتقال اطلاعات با محیط خارج را تا حدود زیادی در سیستم متوازن نمایند.


? عملکرد
ISA Server کلیه سناریوهای تعیین شده را براساس سه قاعده مختلف یعنی سیستم، شبکه و دیواره آتش محقق می*سازد که در این*جا به این سه قاعده اشاره می*کنیم.

1- Network Rule
ISA Server با استفاده از قوانین شبکه*ای موجود و تعریف*شده در بانک*اطلاعاتی خودش نحوه ارتباط دو یا چند شبکه را به یکدیگر در یک فضای معین، مشخص می*سازد. در این قاعده که توسط مدیر سیستم قابل تنظیم است مشخص می*گردد که شبکه*های موردنظر طبق کدام یک از دو روش قابل*طرح، به یکدیگر متصل می*شوند. این دو روش عبارتند از:

الف- Network Address Translation) NAT)
این روش، یک ارتباط یک طرفه منحصربه*فرد است. بدین معنی که همیشه یکی از شبکه*ها نقش شبکه اصلی و داخلی (Internal) و بقیه شبکه*ها نقش شبکه*های خارجی (External) را بازی می*کنند. در این روش شبکه داخلی می*تواند قوانین و شیوه دسترسی به اطلاعات و ردوبدل شدن آن*ها در فضای بین شبکه*ها را تعیین کند ولی این امکان از سایر شبکه*های خارجی سلب گردیده و آن*ها تابع قوانین تعریف شده در شبکه داخلی هستند. در این روش همچنین ISA آدرس IP کامپیوترهای مبدا یک ارتباطNAT را به وسیله عوض کردن آن*ها درIP خارجی خودش، از دید کامپیوترهای یک شبکه (چه کامپیوترهای متصل از طریق LAN و چه کامپیوترهای خارجی) مخفی می*کند. به عنوان مثال، مدیر یک شبکه می*تواند از ارتباط بین کامپیوترهای متصل شده از طریق VPN را با فضای اینترنت از نوع یک رابطه NAT تعریف کند تا ضریب امنیت را در این ارتباطات بالا ببرد.

ب - Rout
این نوع ارتباط یک ارتباط، دو طرفه است. بدین معنی که هر دو طرف می*توانند قواعد امنیتی خاصی را برای دسترسی شبکه*های دیگر به شبکه محلی خود تعریف کنند. به*عنوان مثال ارتباط بین شبکه*های متصل شده به یکدیگر در فضای VPN می*تواند یک ارتباط از نوع Rout باشد.
با توجه به این مسایل ارتباطات قابل اطمینان یک شبکه با شبکه*های مجاور (مثل شعبات شرکت) می*تواند از نوع Rout و ارتباطات محتاطانه شبکه با کاربران خارجی و کسانی که از طریق RADIUS یا وب به شبکه دسترسی دارند می*تواند از نوع NAT تعریف شود.

2- Firewall Rule


علاوه بر نقش مستقیمی که سیاست*های تعریف*شده در قواعد دیواره آتش در نحوه ارتباط بین شبکه*ها بازی می*کند و می*تواند موجب مسدود شدن ارتباطات خارج از قواعد تعریف شده درNetwork Rule شود، این قواعد همچنین می*توانند با تعریف دقیقی که از پروتکل*های Http ،FTP، DNS،RPC و ... انجام *دهند، کلیه درخواست*ها از انواع مذکور را زیرنظر گرفته و به عبارتی فیلتر نمایند. در این روش مدیر امنیت شبکه می*تواند امکان دسترسی تعدادی از کاربران را در ساعات خاص و به محتوای مشخص مجاز یا غیرمجاز کند. به عنوان مثال وی می*تواند نمایش تصاویر موجود برروی صفحات وب را از طریق فیلترکردن فهرستی از پسوندهای انواع فایل*های گرافیکی در یک قاعده از نوع Http ، مسدود کند در حالی که کاربران همچنان بتوانند آن فایل*ها را از طریق پروتکل دیگری مثلFTP دریافت یا ارسال کنند.
همچنین در قواعد مربوط به فایروال می*توان دسترسی کاربران و یا گروه*های کاربری را به تعدادی از آدرس*های URL یا IPهای مشخص مسدود کرد. ضمن آن*که قواعد مربوط به نحوه دسترسی کاربران برای انجام اموری مثل انتشار صفحات وب (Web Publishing) و امثال آن هم در همین جا تعریف می*گردد.


3- System Rule
در این قسمت بیش از سی قاعده مربوط به دسترسی وجود دارد که قابل انتساب به شبکه محلی می*باشند. این قواعد نحوه ارتباط سرویس*های یک شبکه را با یکدیگر و همچنین با ISA مشخص می*نماید. به عنوان مثال سرویسDHCP که کلیه درخواست*ها و پاسخ*های مربوط به انتساب دینامیک آدرسIP به کامپیوترهای یک شبکه را مدیریت می*کند، یا سرویس DSN که وظیفه ترجمه اسامی و آدرس*های شبکه را انجام می*دهد، مورد استفاده ISA قرار گرفته تا بتواند هم موقعیت خود در شبکه و با سرورهایی که سرویس*های فوق را ارایه می*دهند تشخیص دهد و هم با اطلاع از نحوه پیکربندی شبکه و ارتباط آن با محیط خارج اقدام به کنترل آن از طریق قواعد مربوط به شبکه و دیواره آتش بنماید. به طور کلی سیاست*های موجود در قواعد سیستمی روابط میان ISA و سایر منابع و سرورهای موجود در شبکه را مشخص می*نمایند.